นักวิจัย สกว. เตือนเฝ้าระวังโรคอุจจาระร่วงทุกข์ซ้ำผู้ประสบอุทกภัย แนะควรมีผงเกลือแร่ติดบ้าน แย้มข่าวดีพัฒนาสูตรยารักษาอหิวาต์สายพันธุ์ใหม่จากพริกไทยดำสำเร็จแล้วพร้อมจดสิทธิบัตร
เมื่อวันที่ 31 ก.ค รศ.ดร.นพ.ฉัตรชัย เหมือนประสาท วุฒิเมธีวิจัย สกว. และอาจารย์ภาควิชาสรีรวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เปิดเผยว่า จากเหตุอุทกภัยในหลายจังหวัดทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และบางส่วนของภาคกลางขณะนี้ ทำให้เกิดความเป็นห่วงผู้ประสบภัยว่าจะเกิดปัญหาสุขภาวะเป็นการซ้ำเติมอีก โดยเฉพาะโรคอุจจาระร่วงที่มักมากับน้ำท่วม เช่น อหิวาตกโรค และโรคบิด ซึ่งอยากแนะนำให้ดูแลเรื่องความสะอาดของอาหารและน้ำดื่ม รับประทานอาหารปรุงสุกใหม่ ดื่มน้ำที่ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อโรคหรือน้ำต้มสุก หมั่นล้างมือให้สะอาดก่อนปรุงหรือรับประทานอาหาร หลังเข้าห้องน้ำ ใช้ช้อนกลางเมื่อรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่น ขับถ่ายในห้องน้ำ ไม่ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงแหล่งน้ำ นอกจากนี้ควรมีผงเกลือแร่โออาร์เอสติดบ้านไว้ เพื่อดื่มบรรเทาอาการขาดน้ำหรือเกลือแร่เวลาเกิดโรคอุจจาระร่วง และควรรีบพบแพทย์เมื่อมีอาการอุจจาระร่วงร่วมกับไข้สูง อุจจาระเป็นเลือด อ่อนเพลีย กินหรือดื่มได้น้อย ปวดท้องมาก คลื่นไส้อาเจียน หรือ มีอาการขาดน้ำ เช่น ผิวแห้ง ริมฝีปากแห้ง ตาลึกโหล ปัสสาวะน้อย
ด้านนายศราวุธ สาธิตศรี นักศึกษาทุนปริญญาเอกกาญจนาภิเษก ภายใต้ สกว. กล่าวว่า ปัจจุบันการรักษาอาการท้องร่วงจากการเกิดอหิวาตกโรคยังเป็นการรักษาตามอาการโดยการให้ผงเกลือแร่ทดแทนการสูญเสียน้ำหรือให้น้ำเกลือเข้าเส้นเลือดในกรณีที่เกิดสภาวะสูญเสียน้ำอย่างรุนแรง แต่การรักษาดังกล่าวไม่ได้รักษาการเกิดท้องร่วงจากต้นเหตุจริง ๆ ยิ่งไปกว่านั้นจากงานวิจัยที่ผ่านมาพบว่าเชื้อแบคทีเรียวิบริโอได้เกิดการวิวัฒนาการตัวเองเพื่อปรับสภาพให้อยู่รอดในสภาวะโลกที่ร้อน ทำให้สายพันธุ์ของเชื้อดังกล่าวเกิดการเปลี่ยนแปลงไป และทำให้การเกิดพยาธิสรีรวิทยาอันเนื่องมาจากเชื้อแบคทีเรียวิบริโอเปลี่ยนแปลงไป
“ผลจากศึกษาเชื้อแบคทีเรียวิบริโอสายพันธุ์ใหม่ที่เพิ่งระบาดล่าสุดในประเทศเฮติเปรียบเทียบกับสายพันธุ์ดั้งเดิมในลำไส้หนู พบว่าเชื้อแบคทีเรียวิบริโอสายพันธุ์ดั้งเดิมทำให้เกิดภาวะโรคท้องร่วงอย่างรุนแรง แต่ไม่ทำให้เกิดการอักเสบภายในลำไส้ แต่แบคทีเรียวิบริโอสายพันธุ์ใหม่นอกจากจะทำให้เกิดโรคท้องร่วงในลำไส้หนูแล้ว ยังพบว่าการติดเชื้อยังทำให้เกิดการอักเสบขึ้นภายในลำไส้ของหนู และเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท้องร่วงที่มีความรุนแรงมากขึ้น อีกทั้งยังไปทำลายโครงสร้างที่ทำหน้าที่เชื่อมต่อกันของเซลล์เยื่อบุลำไส้ของหนูอีกด้วย ซึ่งการใช้ยาต่อต้านการอักเสบสามารถยับยั้งกระบวนการการเกิดท้องร่วงจากเชื้อแบคทีเรียวิบริโอได้ การค้นพบดังกล่าวทำให้ทราบถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคท้องร่วงที่มีมากกว่าการสูญเสียของเหลวภายในร่างกาย และสามารถกำหนดเป้าหมายในการรักษาโรคท้องร่วงได้” นายศราวุธ
นายศราวุธ กล่าวด้วยว่า เพื่อเป็นการขยายการศึกษาการค้นหายารักษาอหิวาตกโรคให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น นักวิจัยจึงได้ศึกษาเพิ่มเติมในการศึกษาโรคที่เกี่ยวข้องกับลำไส้โดยการใช้เซลล์เยื่อบุลำไส้ต้นกำเนิดของลำไส้มนุษย์ที่เก็บตัวอย่างจากผู้ป่วยและนำมาเพาะเลี้ยงภายนอกร่างกาย ซึ่งเป็นเทคนิคใหม่ ณ มหาวิทยาลัยจอนส์ฮอปกินส์ ประเทศสหรัฐอเมริกา รวมถึงทดสอบประสิทธิภาพของสารสกัดจากพริกไทยดำซึ่งเป็นงานวิจัยในประเทศไทยกับเซลล์ต้นกำเนิดดังกล่าว พบว่ามีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเกิดการท้องร่วงในเซลล์เยื่อบุลำไส้ต้นกำเนิดในแบบจำลองการเกิดท้องร่วง แสดงให้เห็นว่าสารสกัดจากพริกไทยดำมีประสิทธิภาพต่อเซลล์มนุษย์จริง ๆ ผลการทดสอบดังกล่าวทำให้การพัฒนายารักษาโรคท้องร่วงที่ต้นเหตุจากสารสกัดจากพริกไทยดำมีแนวโน้มที่จะประสบความสำเร็จมากยิ่งขึ้น โดยขณะนี้นักวิจัยสามารถพัฒนาสูตรยาจากพริกไทยดำเป็นที่เรียบร้อยแล้วและกำลังเตรียมยื่นจดสิทธิบัตร