ฉงชิ่ง, 18 มิ.ย. (ซินหัว) — หากไม่ใช่เพราะสายลมได้พัดพาเอาเม็ดทรายนับไม่ถ้วนถาโถมใส่ตัวเขา หวังจื่อเสียงคงแทบลืมไปเลยว่าตนเองกำลังเพาะปลูกอยู่ในทะเลทรายทากลามากัน (Taklimakan) ทะเลทรายที่มีขนาดกว้างใหญ่ที่สุดในแผ่นดินจีน ทั้งยังเป็นหนึ่งในภูมิภาคที่แห้งแล้งที่สุดของโลก
สภาพแวดล้อมที่โหดร้ายในทะเลทรายทากลามากัน ซึ่งอยู่ลึกเข้าไปในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ของจีน ไม่เคยเอื้อต่อการเพาะปลูก แต่ไหนแต่ไรมาชาวบ้านจึงต้องพึ่งพาเสบียงอาหารจากมณฑลอื่น
ทว่าหวังจื่อเสียงและเพื่อนร่วมงานจากมหาวิทยาลัยฉงชิ่งเจียวทงในนครฉงชิ่ง ได้แก้โจทย์นี้ด้วยนวัตกรรมใหม่ที่เรียกว่า “เปลี่ยนทรายกลายเป็นดิน” (desert soilization) และพวกเขาก็ได้พลิกเปลี่ยนทรายในทะเลทรายให้กลายเป็นที่ดินที่เหมาะแก่การเพาะปลูกได้ด้วยราคาต้นทุนที่จับต้องได้
หวังและคณะทำการจดสิทธิบัตรกระบวนการข้างต้น อันเป็นการผสมแป้งที่ทำจากเซลลูโลสพืชเข้ากับทรายแล้วนำไปใช้กับพื้นผิวทะเลทราย ซึ่งทำให้พื้นผิวทรายมีคุณสมบัติในการดูดซับน้ำ อากาศ และปุ๋ยได้เหมือนกับดิน
แป้งพิเศษนี้ได้รับการพัฒนาขึ้นในปี 2013 โดยศาสตราจารย์อี้จื้อเจียนและคณะหลังทำการวิจัยอยู่นานหลายปี โดยศาสตราจารย์อี้เป็นนักวิทยาศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญด้านกลศาสตร์ของอนุภาค ของมหาวิทยาลัยฉงชิ่งเจียวทง
“ทุกครั้งที่ผมนึกถึงการค้นพบเทคนิคนี้ที่พลิกทรายให้เป็นดินได้ ผมจะตื่นเต้นจนนอนไม่หลับ” อี้จื้อเจียนวัย 59 ปีกล่าว ขณะหวนนึกถึงช่วงเวลาที่นวัตกรรมนี้ถูกเผยแพร่สู่สาธารณชนเป็นครั้งแรก
เมื่อปี 2016 ทะเลทรายอูหลานปู้เหอในมองโกเลียใน ได้ทำการฟื้นฟูผืนทรายที่มีขนาดราวสองเท่าของสนามฟุตบอลด้วยวิธีการใหม่นี้ และพลิกผืนทรายสู่ผืนดินที่อุดมสมบูรณ์ได้สำเร็จ ทำให้ข้าว ข้าวโพด มะเขือเทศ แตงโม และดอกทานตะวัน ต่างงอกงามขึ้นเหนือผืนทราย
นักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่าการเพาะปลูกในผืนทรายแปลงทดลองนั้นใช้น้ำน้อยกว่าแต่กลับให้ผลผลิตสูงกว่าแปลงที่ไม่ได้ใช้เทคนิคดังกล่าว ต่อมาจึงมีการนำเทคโนโลยีนี้ไปทดสอบในหลายๆ พื้นที่ ผ่านการทดลองเพาะปลูกขนานใหญ่ โดยค่าใช้จ่ายในการฟื้นฟูผืนทรายด้วยเทคนิคนี้อยู่ระหว่าง 29,850-44,776 หยวน (ราว 1.44 – 2.17 แสนบาท) ต่อเฮกตาร์ ซึ่งไม่เกินงบประมาณที่ผู้เพาะปลูกตั้งไว้
การทดลองที่ประสบความสำเร็จหลายครั้งหลายหน ทำให้ทีมงานคว้าใจผู้คนและได้รับรางวัลเกียรติยศระดับนานาชาติหลายรายการ หนึ่งในนั้นคือรางวัล ‘รักษ์โลก’ หรือ ‘Earthshot’ ประจำปี 2022 รางวัลด้านสิ่งแวดล้อมซึ่งก่อตั้งโดยเจ้าชายวิลเลียมแห่งสหราชอาณาจักร เพื่อมอบให้แก่ความพยายามในการปกป้องและฟื้นฟูธรรมชาติ
ทั้งนี้ หลายประเทศทั่วโลกกำหนดให้วันที่ 17 มิ.ย. ของทุกปีเป็นวันต่อต้านปัญหาภัยแล้งและฝนแล้งของโลก (World Day to Combat Desertification and Drought) ซึ่งทำให้เทคโนโลยีเปลี่ยนทรายให้กลายเป็นดินนี้ได้รับความสนใจอีกครั้ง และเรื่องราวของนักวิทย์จีนท่านนี้ก็ถือเป็นตัวอย่างที่ดีของจีนในการใช้นวัตกรรมแก้ปัญหาการขยายตัวของทะเลทรายและปกป้องสิ่งแวดล้อมในระดับโลก
(แฟ้มภาพซินหัว : ป่าต้นหูหยาง (Populus euphratica) บริเวณขอบทะเลทรายทากลามากัน เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน วันที่ 25 พ.ค. 2023)
(แฟ้มภาพซินหัว : ผู้เข้าร่วมการประชุมเชิงปฏิบัติการว่าด้วยการควบคุมการแปรสภาพเป็นทะเลทราย เรียนรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยีการตรึงแนวทราย ณ พื้นที่สาธิตในทะเลทรายทากลามากัน เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน วันที่ 12 มิ.ย. 2023)