ถึงแม้ละครบุพเพสันนิวาส จะอวสานกันไป แบบยิ่งใหญ่สั่งลาคนทั้งแผ่นดิน เรียกว่าเป็นตอนจบแห่งชาติกันเลยทีเดียว แต่ก็ยังไม่วาย ทิ้งข้อคิดเป็นคำสอนทางพระพุทธศาสนา ให้ท่านผู้ชมได้นำมาประพฤติปฏิบัติกัน มีการกล่าวถึงคำสอน “พรหมวิหาร 4” ซึ่งเป็นหลักธรรมประจำใจอันประเสริฐ 4 ประการ
เมื่อถึงคราวาระสุดท้ายของท่าน “ออกญาโหราธิบดี” ที่พ่ายแพ้ต่อสังขารความชราร่วงโรย จึงได้เรียกลูกเมีย บ่าวไพร่บริวาร มาสั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย นี่คือสัจธรรมความจริง ที่มนุษย์ทุกคนหนีไม่พ้น นั่นคือ “เกิด แก่ เจ็บ ตาย” ท่านออกญาที่เข้าใจในหลักความจริงนี้ จึงมีท่าทีไม่ตกใจ หรือเสียใจกับการลาจากนิรันดร์ และพร้อมที่จะเดินทางไปยังอีกภพภูมิ อย่างไม่มีห่วง
ก่อนที่จะสิ้นลมหายใจ ท่านออกญา ได้ฝากบ้าน ครอบครัวและบริวาร ให้กับลูกชายหัวแก้วหัวแหวน พระศรีวิสารสุนทร ให้ดูแลเหมือนดังตนยังมีชีวิตอยู่ ส่วน “คุณหญิงจำปา” ท่านออกญา ได้กล่าวถึง ธรรมซึ่งเป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า คือ “พรหมวิหาร 4” ให้แม่จำปาได้ยึดถือดังเช่นที่เคยปฏิบัติมา อย่าได้โศกเศร้าเสียใจ NEW18 จึงขอโน้มนำคำสอนของพระพุทธองค์ มาอธิบายเพื่อจะได้นำไปปฏิบัติกันเถิดหนา
พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมเครื่องอยู่อย่างประเสริฐ, ธรรมประจำใจอันประเสริฐ, หลักความประพฤติที่ประเสริฐบริสุทธิ์, ธรรมที่ต้องมีไว้เป็นหลักใจและกำกับความประพฤติ จึงจะชื่อว่าดำเนินชีวิตหมดจด และปฏิบัติตนต่อมนุษย์สัตว์ทั้งหลายโดยชอบ
1. เมตตา คือ ความรักใคร่ ปรารถนาดีอยากให้เขามีความสุข มีจิตอันแผ่ไมตรีและคิดทำประโยชน์แก่มนุษย์สัตว์ทั่วหน้า
2. กรุณา คือ ความสงสาร คิดช่วยให้พ้นทุกข์ ใฝ่ใจในอันจะปลดเปลื้องบำบัดความทุกข์ยากเดือดร้อนของปวงสัตว์
3. มุทิตา คือ ความยินดี ในเมื่อผู้อื่นอยู่ดีมีสุข มีจิตผ่องใสบันเทิง กอปรด้วยอาการแช่มชื่นเบิกบานอยู่เสมอ ต่อสัตว์ทั้งหลายผู้ดำรงในปกติสุข พลอยยินดีด้วยเมื่อเขาได้ดีมีสุข เจริญงอกงามยิ่งขึ้นไป
4. อุเบกขา คือ ความวางใจเป็นกลาง อันจะให้ดำรงอยู่ในธรรมตามที่พิจารณาเห็นด้วยปัญญา คือมีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไม่เอนเอียงด้วยรักและชัง พิจารณาเห็นกรรมที่สัตว์ทั้งหลายกระทำแล้ว อันควรได้รับผลดีหรือชั่ว สมควรแก่เหตุอันตนประกอบ พร้อมที่จะวินิจฉัยและปฏิบัติไปตามธรรม รวมทั้งรู้จักวางเฉยสงบใจมองดู ในเมื่อไม่มีกิจที่ควรทำ เพราะเขารับผิดชอบตนได้ดีแล้ว เขาสมควรรับผิดชอบตนเอง หรือเขาควรได้รับผลอันสมกับความรับผิดชอบของตน
ผู้ดำรงในพรหมวิหาร ย่อมช่วยเหลือมนุษย์สัตว์ทั้งหลายด้วยเมตตากรุณา และย่อมรักษาธรรมไว้ได้ด้วยอุเบกขา ดังนั้น แม้จะมีกรุณาที่จะช่วยเหลือปวงสัตว์แต่ก็ต้องมีอุเบกขาด้วยที่จะมิให้เสียธรรม
หมายเหตุ : เรียบเรียงจาก พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)
จะเห็นได้ว่า คุณหญิงจำปา และท่านออกญาโหราธิบดี ท่านได้ยึดถือ "พรหมวิหาร 4 นี้" มาใช้ในชีวิต จึงทำให้เป็นครอบครัว ที่เจริญในหน้าที่การงาน บ่าวไพร่ รักใคร่กลมเกลียว เป็นเรือนที่อบอุ่น จึงสมควรเป็นอย่างยิ่ง ที่พวกเราชาวยุคปัจจุบัน จะต้องโน้มนำ คำสอนนี้มาใช้ในชีวิตกัน
มาดูความอบอุ่นของเรือนคุณพี่กัน ลูกเต็มบ้านหลานเต็มเมือง
เมื่อคราท่านออกญา ยังดำรงชีวิต ก็เป็นหัวหน้าครอบครัวที่ดีเยี่ยม
กับลูกชายคนโตที่ต้องจากกันไกล
ภาพทีมงานละครบุพเพสันนิวาส